بررسی تاثیرکاربرد بهبود دهنده‎های رشد و کودهای شیمیایی بر رشد و عملکرد سیب زمینی (Solanum tuberosum)

سابقه و هدف: سیب‌زمینی، پنجمین محصول کشاورزی در جهان است که نقش مهمی در تغدیه مردم دارد و منبعی سرشار از کربوهیدرات، پروتئین و اسید آمینه‌های ضروری برای انسان به حساب می‌آید. این گیاه جزء مهم‌ترین گیاهان غده‌ای است. کودهای شیمیایی، نقش اساسی در افزایش عملکرد و کیفیت سیب‌زمینی دارند. با این‌حال، مصرف غیر اصولی و بی‌رویه کودهای شیمیایی با مشکلات زیادی از نظر سلامتی و مسائل زیست محیطی و ایجاد آلودگی در منابع آب و خاک همراه است. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی اثر بهبود دهنده‌های رشد و کودهای شیمیایی بر رشد و عملکرد سیب زمینی رقم میلوا انجام گردید.مواد و روش: آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 انجام گردید. تیمارها شامل مصرف کودهای نیتروژن، فسفر و پتاس به میزان عرف منطقه (100NPK)، مصرف 100NPK + هیومیک اسید (HMC)، 100NPK + Equilibrate vegetative organic (EVEO)، مصرف کودهای نیتروژن، فسفر و پتاس به میزان نصف عرف منطقه (50NPK) + هیومیک اسید، 50NPK+ EVEO، EVEO به تنهایی و کاربرد هیومیک اسید به تنهایی بودند. صفات مورد اندازه‎‌گیری شامل تعداد غده در بوته، وزن تر و خشک غده‎های تک بوته و وزن تر بوته در هکتار، عملکرد بیولوژیک، عملکرد غده سیب زمینی و شاخص برداشت بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که کاربرد اسید هیومیک و EVEO همراه با کود شیمیایی به‌طور معنی‌داری باعث افزایش تعداد غده در هر بوته، وزن خشک غده هر بوته، عملکرد غده، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت شد، اما تأثیر معنی‌داری بر وزن بوته در هکتار و وزن خشک تک بوته نداشتند. بالاترین تعداد غده در بوته، وزن خشک غده هر بوته، عملکرد غده، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در تیمار 100NPK + EVEO بدست آمد، اگرچه اختلاف معنی‌داری با تیمارهای 100NPK + HMC و 50NPK + EVEO نداشت. کمترین میزان این صفات در تیمار 100NPK حاصل شد، ولی تفاوت معنی داری با تیمارهای کاربرد اسید هیومیک و EVEO به‌تنهایی مشاهده نشد. عملکرد غده در تیمارهای 100NPK+EVEO، 100NPK+HMC و 50NPK+EVEO به‌ترتیب 64/27، 21/18 و 75/15 درصد نسبت به تیمار کاربرد کود شیمیایی 100NPK افزایش یافت.نتیجه‌گیری: براساس این نتایج، با کاربرد بهبود دهنده رشد EVEO می‌توان مصرف کود شیمیایی را به میزان 50 درصد کاهش داد؛ به عبارت دیگر در تیمار 50NPK+EVEO علاوه بر این که عملکرد قابل قبول سیب زمینی، مقدار کود شیمیایی مصرفی نیز نسبت به بقیه تیمارها 50 درصد کمتر بود. همچنین نتایج نشان داد که بین عملکرد غده در تیمار کود شیمیایی و کاربرد تنهای اسید هیومیک و EVEO تفاوت معنی-داری مشاهده نشد. بنابراین، کاربرد این مواد آلی می‌تواند با افزایش جذب و کارایی مواد غذایی و به دنبال آن کاهش مصرف کودهای شیمیایی کمک شایانی به کاهش آلودگی‌های زیست محیطی کند.